2.ทักษะที่สำคัญในการทำโครงงานเพื่อพัฒนาทักษะการเรียนรู้

เรื่องที่ 1 ทักษะที่จำเป็นในการทำโครงงานเพื่อพัฒนาทักษะการเรียนรู้

1.1.ทักษะด้านการจัดการข้อมูลสารสนเทศ

          การจัดทําขอมูลใหเปนสารสนเทศ (www. krutong.) การจัดทําขอมูลใหเปนสารสนเทศ               ที่จะเปนประโยชนตอการใชงาน  จําเปนตองอาศัยเทคโนโลยี เขามาชวยในการดําเนินการ  เริ่มตั้งแตการรวบรวม  และตรวจสอบขอมูล  การดําเนินการประมวลผลขอมูลใหกลายเปนสารสนเทศ  และการดูแลรักษาสารสนเทศเพื่อการใชงาน ดังตอไปนี้

          ก. การรวบรวมและตรวจสอบขอมูล

                   1)  การเก็บรวบรวมขอมูล  เปนเรื่องของการเก็บรวบรวมขอมูลซึ่งมีจํานวนมาก และตองเก็บใหไดอยางทันเวลา  เชน ขอมูลการลงทะเบียนเรียน ขอมูลประวัติบุคลากร  ปจจุบันมีเทคโนโลยีชวยในการจัดเก็บอยู เปนจํานวนมาก เชน  การปอนขอมูลเขาเครื่องคอมพิวเตอร การอานขอมูลจากรหัสแทง          การตรวจใบลงทะเบียนที่มีการฝนดินสอดําในตําแหนงตาง ๆ  เปนวิธีการเก็บรวบรวมขอมูลเชนกัน

                   2)  การตรวจสอบขอมูล เมื่อมีการเก็บรวบรวมขอมูลแลวจําเปนตองมีการตรวจสอบขอมูล เพื่อความถูกตอง ขอมูลที่เก็บเขาในระบบตองมีความเชื่อถือได  หากพบที่ ผิดพลาดตองแกไข การตรวจสอบ  ขอมูลมีหลายวิธี เชน  การใชผูปอนขอมูลสองคนปอนขอมูลชุดเดียวกันเขาคอมพิวเตอรแลวเปรียบเทียบกัน

          ข. การประมวลผลขอมูล แบงออกเปน 3 ประเภท คือ

                   1) การประมวลผลดวยมือวิธีนี้เหมาะกับขอมูลจํานวนไมมากและไมซับซอน อุปกรณในการคํานวณไดแก เครื่องคิดเลข ลูกคิด

                   2)  การประมวลผลดวยเครื่องจักร  วิธีนี้เหมาะกับขอมูลจํานวนปานกลาง และไมจําเปน     ตองใชผลในการคํานวณทันทีทันใดเพราะตองอาศัย เครื่องจักร และแรงงานคน

                   3)  การประมวลผลดวยคอมพิวเตอร  วิธีนี้เหมาะกับงานที่มีจํานวนมาก ไมสามารถ          ใชแรงงานคนได  และงานมีการคํานวณที่ยุงยาก ซับซอน  การคํานวณดวยเครื่องคอมพิวเตอร จะใหผลลัพธที่

ถูกตอง แมนยํา และรวดเร็ว

                   4) การสื่อสาร ขอมูลตองกระจายหรือสงตอไปยังผูใชงานที่หางไกลไดงาย การสื่อสารขอมูลจึงเปนเรื่องสําคัญและมีบทบาทที่สําคัญยิ่งที่จะทําใหการสงขาวสารไปยังผูใชทําไดรวดเร็วและทันเวลา

1.2.ทักษะการคิดอย่างเป็นระบบ  

           ทักษะการคิดเปนศักยภาพที่สําคัญสําหรับผูเรียนที่จะตองใชในการวางแผนดําเนินงาน  และนําผลการจัดทําโครงงานไปใช อยางไรก็ตามขอเสนอแนะวา ทักษะการคิดทั้งหลายผูเรียนควรใหความสนใจพัฒนาฝกฝนทักษะการคิด  เพราะเปนเครื่องมือสําคัญที่จะติดตัวและนําไปใชไดตลอดกาล อยางไมมีขีดจํากัด และเปนพิเศษสําหรับทักษะการคิดแบบอยางเปนระบบ  (System  Thinking)  เปน ลักษณะการคิดที่ตองมีสวนประกอบสองสวนทั้งการคิดเชิงวิเคราะห (Analytical Thinking)และการคิดเชิงตรรกะ (Logical Thinking) ซึ่งตองเปนกระบวนการคิดที่มีปฏิสัมพันธกันโดยกอใหเกิดพลังอยางใดอยางหนึ่งหรือหลายอยาง สําหรับการคิดเชิงวิเคราะห (Analytical Thinking)มีเทคนิคในการพัฒนาตนเอง ดวยการ          ฝกแยกแยะประเด็น ฝกเทคนิคการคิดในการนําแนวคิดทฤษฎี  ที่ไดเรียนรูมาประยุกตใชกับโครงงาน ที่ จะทําและใชเทคนิค STAS Model มาชวยในการคิดวิเคราะห ไดแก Situation Theory Analysis Suggestion  สวนเทคนิคการคิดเชิงตรรกะ  (Logical  Thinking) เปนการฝกทักษะการคิดแบบความสัมพันธเชิงเหตุผล   ทั้งความสัมพันธในแนวดิ่ง และความสัมพันธในแนวนอน

1.3.ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์   

          การทําโครงงานผูเรียนจําเปนตองมีทักษะ ซึ่งอาจแบงออกได เปน 2 กลุมไดแก

          1.  ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตรขั้นพื้นฐาน มี 8 ทักษะ ไดแก การสังเกต การลงความเห็นจากขอมูล การจําแนกประเภท การวัดการใชตัวเลข การพยากรณ การหาความสัมพันธระหวางสเปสกับสเปส และสเปสกับเวลา การจัดกระทําและสื่อความหมายขอมูล

          2.  ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตรขั้นสูง มี 5 ทักษะ ไดแก การกําหนดและควบคุมตัวแปร การตั้งสมมุติฐาน การกําหนดนิยามเชิงปฏิบัติการ การทดลอง การตีความหมายขอมูลและการลงขอสรุป       ทักษะทั้ง 5 นี้เปนเรื่องใหม และมีความสําคัญในการทําวิจัย ผูเรียนจําเปนตองทําความเขาใจใหชัดเจนกอน           

          ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตรขั้นพื้นฐาน มี 8 ทักษะ ไดแก

          1. การสังเกตเปนการใชประสาทสัมผัสทั้ง 5 คือ ตา หู จมูก ผิวกาย และลิ้น หรือ                       อยางใดอยางหนึ่งในการสํารวจวัตถุ หรือปรากฏการณตาง ๆ หรือจากการทดลอง  เพื่อคนหา            รายละเอียด  ตาง ๆ ของขอมูล ขอมูลจากการสังเกตแบงเปน 2 ประเภท คือ

          - ขอมูลเชิงคุณภาพ เปนขอมูลจากการสังเกตคุณลักษณะของสิ่งตาง ๆ เชน สี รูปราง รส กลิ่น ลักษณะ สถานะ เปนตน

          - ขอมูลเชิงปริมาณ เปนขอมูลที่ไดจากการสังเกต ขนาด ความยาว ความสูง น้ำหนัก ปริมาตร อุณหภูมิ ของสิ่งตาง ๆ

          2. การลงความเห็นจากขอมูล เปนการอธิบายเพิ่มเติมเกี่ยวกับ
                              

          3.  การจําแนกประเภท  เปนการแบงพวก  จัดจําแนกเรียงลําดับวัตถุ หรือปรากฏการณตาง ๆ      ที่ตองการศึกษาออกเปนหมวดหมู  เปนระบบ ทําใหสะดวก รวดเร็ว และงายตอการศึกษาคนควา โดยการหาลักษณะหรือคุณสมบัติรวมบางประการ  หรือ หาเกณฑความเหมือน ความตาง ความสัมพันธ อยางใด อยางหนึ่งเปนเกณฑในการแบง

          4.  การวัด  เปนความสามารถในการเลือกใชเครื่องมือไดอยางถูกตองในการวัดสิ่งตาง ๆ ที่ตองการศึกษา เชน ความกวาง ความสูง ความหนา  น้ำหนัก  ปริมาตร  เวลา  และอุณหภูมิ  โดยวัดออกมาเปน

ตัวเลขไดถูกตอง รวดเร็ว มีหนวยกํากับ  และสามารถอานคาที่ใชวัดไดถูกตองใกลเคียงความเปนจริงมากที่สุด

          5.  การใชตัวเลข การใชตัวเลขหรือการคํานวณ  เปนการนับจํานวนของวัตถุ และนําคาตัวเลขที่      ไดจากการวัดและการนับมาจัดกระทําใหเกิดคาใหม  โดยการนํามา บวก ลบ คูณ หาร  เชน  การหาพื้นที่ การหาปริมาตร เปนตน

          6.  การพยากรณ  เปนความสามารถในการทํานาย  คาดคะเนคําตอบโดยใชขอมูลที่ไดจากการสังเกต ประสบการณที่เกิดซ้ำบอย ๆ  หลักการ ทฤษฎี หรือ  กฎเกณฑตาง ๆ มาชวยสรุปหาคําตอบเรื่องนั้น          การพยากรณจะแมนยํามากนอยเพียงใดขึ้นอยูกับผลที่ไดจากการสังเกตที่รอบคอบ  การวัดที่แมนยํา         การบันทึกที่เปนจริง และการจัดกระทําขอมูลที่เหมาะสมผลหรือขอมูลที่ไดจากการสังเกตอยางมีเหตุผล โดยใชความรูหรือประสบการณมาอธิบายดวยความเห็นสวนตัวตอขอมูลนั้น ๆ
                                       

          7. การหาความสัมพันธระหวางสเปสกับสเปส และ สเปสกับเวลา 

          สเปส (Space)หมายถึง ที่วางในรูปทรงของวัตถุ มี 3 มิติ คือ ความกวาง ความยาว และความสูง (หนา ลึก)

          ความสัมพันธระหวางสเปสกับสเปสของวัตถุ  หมายถึงความสัมพันธระหวางวัตถุ 2 มิติ กับ วัตถุ 3 มิติ  และ  ความสัมพันธระหวางตําแหนงที่อยูของวัตถุหนึ่งกับอีกวัตถุหนึ่ง  คือการบงชี้รูป 2 มิติ รูป 3 มิติ ได หรือสามารถวาดภาพ 3 มิติ จากวัตถุหรือภาพ 3 มิติได เปนตน

          ความสัมพันธระหวางสเปสกับเวลา หมายถึง  ความสัมพันธระหวางสเปสของวัตถุที่เปลี่ยนไปกับเวลา  หรือการเปลี่ยนตําแหนงที่อยูของวัตถุกับเวลา  นั่นคือการบอกทิศทางหรือตําแหนงของวัตถุเมื่อเทียบกับตัวเองหรือสิ่งอื่น ๆ

          8. การจัดกระทําและสื่อความหมายขอมูล

          การจัดกระทําคือ การนําขอมูลดิบมาจัดลําดับ จัดจําพวก หาความถี่ หาความสัมพันธ หรือคํานวณใหม

          การสื่อความหมายขอมูล เปนการใชวิธีตาง ๆ เพื่อแสดงขอมูลใหผูอื่นเขาใจ เชน การบรรยาย ใชแผนภูมิ แผนภาพ : วงจร กราฟ ตาราง สมการ ไดอะแกรม เปนตน

          ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตรขั้นสูง มี 5 ทักษะไดแก

          1. การกําหนดและควบคุมตัวแปร ตัวแปร  หมายถึง  สิ่งที่แตกตาง หรือ  เปลี่ยนแปลงไปจาก

เดิมเมื่ออยูในสถานการณตาง ๆ กัน ตัวแปรที่เกี่ยวของกับการทดลองทางวิทยาศาสตรมีอยู 3 ประเภท ไดแก

                   1)  ตัวแปรตน (ตัวแปรอิสระ ตัวแปรเหตุ) เปนตัวแปรเหตุที่ ทําใหเกิดผลตาง ๆ หรือ  ตัวแปรที่ เราตองการศึกษา หรือ  ทดลองดูวาเปนสาเหตุที่ทําใหเกิดผลตามที่เราสังเกตใชหรือไม

            2)  ตัวแปรตาม (ตัวแปรไมอิสระ ตัวแปรผล) เปนตัวแปรที่ เกิดมาจากตัวแปรเหตุ  เมื่อตัวแปรเหตุเปลี่ยนแปลงอาจมีผลทําใหตัวแปร ตามเปลี่ยนแปลงไปได  ตัวแปรตามจําเปนตองควบคุมใหเหมือน ๆ กันเสียกอน

                   3)  ตัวแปรแทรกซอน(Extraneous Variables) เปนตัวแปรอื่น ๆ ที่อาจมีผลตอ ตัวแปรตาม โดยผูวิจัยไมตองการใหเกิดเหตุการณนั้นขึ้น
                                  

          2. การตั้งสมมติฐาน เปนการคาดคะเนคําตอบของปญหาอยางมีเหตุผล  หรือการบงบอกความสัมพันธของตัวแปรอยางนอย 2 ตัว กอนที่จะทําการทดลองจริง โดยอาศัยทักษะสังเกต ประสบการณ ความรูเดิม เปนพื้นฐาน
                           

          3. การกําหนดนิยามเชิงปฏิบัติการ  นิยามเชิงปฏิบัติการหมายถึง  ความหมายของคําหรือขอความที่

ใชในการทดลองที่สามารถสังเกต  ตรวจสอบ  หรือ  ทําการวัดได  ซึ่งจําเปนตองกําหนดเพื่อความเขาใจที่ ตรงกันเสียกอนทําการทดลอง นิยามเชิงปฏิบัติการ  จะแตกตางจากคํานิยามทั่ว ๆ  ไป คือ  “ตองสามารถวัด หรือ  ตรวจสอบได”  ซึ่งมักจะเปนคํานิยามของตัวแปรนั่นเอง

          4. การทดลอง เปนกระบวนการปฏิบัติการเพื่อหาคําตอบจากสมมุติฐานที่ตั้งไวในการทดลอง         ประกอบดวยขั้นตอนตาง ๆ 3 ขั้นตอน ดังนี้

                   1)  การออกแบบการทดลอง  คือ  การวางแผนการทดลองก อนลงมือปฏิบัติจริง            โดยกําหนดวาจะใชวัสดุอุปกรณอะไรบาง จะทําอยางไร ทําเมื่อไร มีขั้นตอนอะไร

                   2)  การปฏิบัติการทดลอง  คือ การลงมือปฏิบัติตามที่ออกแบบไว

                   3) การบันทึกผลการทดลอง คือ การจดบันทึกขอมูลตาง ๆ  ที่ไดจากการทดลอง  ซึ่งใชทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตรขั้นพื้นฐาน 8 ทักษะที่กลาวไปแลว
                    

          5. การตีความหมายขอมูลและการลงขอสรุปการตีความหมายขอมูล  คือ  การแปลความหมาย หรือ  การบรรยายผลของการศึกษาเพื่อใหคนอื่นเขาใจว าผลการศึกษาเปนอยางไร  เปนไปตามสมมติฐานที่ตั้งไวหรือไม่

          การลงขอสรุป เปนการสรุปความสัมพันธของขอมูลทั้งหมด เชน การอธิบายความสัมพันธระหวางตัวแปรบนกราฟ  การอธิบายความสัมพันธของขอมูลที่เปนผลของการศึกษา
                           

          การฝกทักษะที่จําเปนของการทําโครงงานทุกขั้นตอนอยางเปนระบบจะทําใหผูเรียนไดโครงงานและไดผลสําเร็จของโครงงานที่ มีประสิทธิภาพและเชื่อถือได

1.4.ทักษะการนำเสนอ   

          ทักษะการนําเสนอ (www. panyathai.or.th) “การนําเสนอ” หมายถึง การสื่อสารเพื่อเสนอขอมูล ความรู ความคิดเห็น หรือความตองการไปสูผูรับสาร โดยใชเทคนิคหรือวิธีการตาง ๆ

          ความสําคัญของการนําเสนอ ในปจจุบันนี้การนําเสนอเขามามีบทบาทสําคัญในองคกรทางธุรกิจ     ทางการเมือง  ทางการศึกษา  หรือแมแตหนวยงานของรัฐทุกแหงก็ตองอาศัยวิธีการนําเสนอเพื่อสื่อสารขอมูล เสนอความเห็น เสนอขออนุมัติ หรือเสนอขอสรุปผลการดําเนินงานตาง ๆ  กลาวโดยสรุปการนําเสนอมีความสําคัญ ตอการปฏิบัติงานทุกประเภท  เพราะ ชวยในการตัดสินใจในการดําเนินงาน  ตลอดจนเผยแพร

ความกาวหนาของงานตอผูบังคับบัญชาและบุคคลผูที่สนใจ   

จุดมุงหมายในการนําเสนอ

          1. เพื่อใหผูรับสารรับทราบความคิดเห็นหรือความตองการ

          2. เพื่อใหผูรับสารพิจารณาเรื่องใดเรื่องหนึ่ง

          3. เพื่อใหผูรับสารไดรับความรูจากขอมูลที่นําเสนอ

          4. เพื่อใหผูรับสารเกิดความเขาใจที่ถูกตอง

ประเภทของการนําเสนอ การนําเสนอแบงออกไดเปน 2 รูปแบบ ดังนี้

          1. การนําเสนอเฉพาะกลุม

          2. การนําเสนอทั่วไปในที่สาธารณะ

ลักษณะของขอมูลที่นําเสนอ ขอมูลที่จะนําเสนอแบงออกตามลักษณะของขอมูล ไดแก

          1. ขอเท็จจริง หมายถึง ขอความที่เกี่ยวของกับเหตุการณ เรื่องราวที่เปนมาหรือเปนอยูตามความจริง

          2. ขอคิดเห็น เปนความเห็นอันเกิดจากประเด็นหรือเรื่องราวที่ชวนใหคิด ขอคิดเห็นมีลักษณะตาง ๆ กัน

การนําเสนอ เปนการนําขอมูลที่รวบรวมขอมูลที่ไดจากการศึกษามานําเสนอ หรือทําการเผยแพรใหผูที่สนใจไดรับทราบ หรือนําไปวิเคราะหเพื่อไปใชประโยชน แบงออกได 2 ลักษณะ คือ

          1. การนําเสนออยางไมเปนแบบแผน

                   1. 1 การนําเสนอในรูปของบทความ

                   1. 2. การนําเสนอขอมูลในรูปของขอความกึ่งตาราง

          2. การนําเสนอขอมูลอยางเปนแบบแผน

                   2. 1. การนําเสนอขอมูลโดยใชตาราง

                   2. 2. การนําเสนอขอมูลโดยใชแผนภูมิแทง

                   2. 3 การนําเสนอขอมูลโดยใชแผนภูมิวงกลม

                   2. 4 การนําเสนอขอมูลโดยใชแผนภูมิรูปภาพ

                   2. 5 การนําเสนอขอมูลโดยใชแผนที่สถิติ

                   2. 6 การนําเสนอขอมูลโดยใชแผนภูมิแทงเปรียบเทียบ

                 2. 7 การนําเสนอขอมูลโดยใชกราฟเสน ในการนําเสนอขอมูลแบบใดนั้นขึ้นอยูกับความเหมาะสมของขอมูล เชน ตองการแสดงอุณหภูมิของภาคตาง ๆ ควรแสดงดวยกราฟเสน ตองการแสดงการเปรียบเทียบจํานวนนักเรียนแตละระดับการศึกษา ควรใชแผนภูมิแทง เปนตน

1.5.ทักษะการพัฒนาต่อยอดความรู้

          (gotoknow. Org. และth.wikipedia.org/wiki/การจัดการความรู ) การตอยอดความรู   มีคนจัดประเภทความรูไว สองลักษณะ ไดแก ความรูฝงลึก (tacit  knowledge)  กับความรูประจักษ หรือชัดแจง (explicit  knowledge)  โดยความรูแบบฝงลึก (Tacit Knowledge) เปนความรูที่ ไม สามารถอธิบายโดย   ใชคําพูดได    มีรากฐานมาจากการกระทําและประสบการณ มีลักษณะเปนความเชื่อ ทักษะ และเปนอัตวิสัย (Subjective)  ตองการการฝกฝนเพื่อใหเกิดความชํานาญ มีลักษณะเปนเรื่องสวนบุคคล มีบริบทเฉพาะ (Contextspecific)  ทําใหเปนทางการและสื่อสารยาก เชน วิจารณญาณความลับทางการคา วัฒนธรรม    องคกร ทักษะ ความเชี่ยวชาญในเรื่องตางๆ การเรียนรูขององคกร ความสามารถในการชิมรสไวน หรือกระทั่งทักษะในการสังเกตเปลวควันจากปลองโรงงานวามีปญหาในกระบวนการผลิตหรือไม เปนความรูที่ ใชกันมากในชีวิตประจําวันและมักเปนการใชโดยไม รูตัว   และความรูประจักษ หรือชัดแจง (explicit knowledge)    เปนความรูที่รวบรวมไดงาย จัดระบบและถายโอนโดยใชวิธีการดิจิทัล มีลักษณะเปนวัตถุดิบ (Objective)     เปนทฤษฏี สามารถแปลงเปนรหัสในการถายทอดโดยวิธีการที่ เปนทางการ ไม จําเปนตองอาศัยการปฏิสัมพันธกับผูอื่ นเพื่ อถ ายทอดความรู เช น นโยบายขององคกร กระบวนการทํางาน ซอฟตแวร เอกสาร และกลยุทธ เปาหมายและความสามารถขององคกร       

         

สรุป     ทักษะที่จำเป็นในการทำโครงงานเพื่อพัฒนาทักษะการเรียนรู้